استدلال‌های قیاسی
قیاس در سخن
درآمد به منطق فصل ۸ قسمت ۱
در فصل قبل به قیاس‌های حملی در ساختِ استاندارد و رَوَند آزمون اعتبار آنها (تکنیک نموداری "وِن" و قواعد قیاس‌های حملی) پرداخته شد. اما همانطور که از نامشان پیداست آنها پیکربندی شده به صورت استاندارد هستند. قیاس‌ها گرچه به فراوانی در گفتار روزانه رخ می‌دهند، اما کمتر به چنین ساختی پدیدار می‌شوند. این قسمت به شرح سه گونه انحراف قیاس در زبان روزانه از صورت استاندارد پرداخته است.
۸.۱ استدلال‌های قیاسی
استدلال قیاسی
Syllogistic argument
هر استدلال که خود یک قیاس حملی استاندارد-ساخت باشد یا بدون هیچ کاستی در معنا قابل پیکربندی به یک قیاس حملی استاندارد-ساخت است.
کاهش (یا برگردان) به ساخت استاندارد
Reduction (or Translation) to Standard Form
کاهش استدلال قیاسی از صورتی که هستند به ساخت استاندارد، آن‌گونه که بتوانند برای اعتبار مورد آزمون قرار گیرند؛ همچنین موسوم به برگردان به ساخت استاندارد.
در مباحثات روزانه قیاس‌های حملی استاندارد-ساخت به آن شسته رفتگی که در فصل قبل مشاهده شد معمول نیست. و بنابراین، استدلال‌های قیاسی رایج در گفتار روزانه را نمی‌توان همیشه به‌آسانی ارزیابی کرد. البته، می‌توان آنها را ابتدا به‌صورت قیاس‌هایی به ساخت استاندارد درآورد و سپس مورد آزمون قرارداد. به‌طور عام، این کار، یعنی برگردان استدلال قیاسی به‌صورت استاندارد از طریق بازآرایی گزاره‌های تشکیل‌دهنده آن انجام می‌شود. اصطلاح استدلال قیاسی اشاره به آن استدلال‌هایی دارد که یا خود یک قیاس حملی استاندارد-ساخت هستند، یا به‌گونه‌ای هستند که می‌توان آنها را با بازپیکربندی بدون هرگونه کاستی در معنی به‌صورت یک قیاس حملی استاندارد-ساخت درآورد.
می‌خواهیم به آزمون اعتبار استدلال‌های قیاسی توانا باشیم. اگر آنها مغلطه‌آمیز یا گمراه‌کننده باشند، همانطور که امانوئل کانت خاطرنشان می‌کند، به‌آسانی آشکار خواهند شد اگر آنها را به صورت‌های قیاسی صحیح درآوریم. روند بازپیکربندی ازآن‌جهت مهم است که آزمون‌های کارآمد اعتبار استدلال‌های قیاسی— یعنی تکنیک نموداری "ون" و قواعد قیاس‌های حملی — را نمی‌توان مستقیماً در مورد آنها بکار زد؛ مگر آنکه آنها را ابتدا برای آزمون به‌صورت استاندارد درآورده باشیم. وقتی به بازپیکربندی (یا کاهش) یک استدلال در زبان روزمره به‌صورت یک قیاس کلاسیک می‌پردازیم، حاصل این فرایند به کاهیده به ساخت استاندارد (یا برگردانیده به ساخت استاندارد) استدلال اصلی موسوم است. کارآمد کردن این بازپیکربندی می‌تواند دربردارنده بعضی مشکلات باشد.
ما هم‌اکنون آزمون اعتبار (نمودار "ون" و قواعد قیاس) را می‌دانیم. آنچه نیاز است تا استدلال‌های قیاسی را با این آزمون‌ها برآورد کنیم تکنیک‌هایی برای برگردان استدلال‌های قیاسی از صورت‌های زبان روزانه به صورت‌های استاندارد است. با در دست داشتن چنین تکنیک‌ها می‌توان ابتدا استدلال‌ها را به ساخت استاندارد برگرداند و سپس آن استدلال‌ها را با کار زدن روش نمودارهای ون یا قواعد قیاسی آزمود.
شرح روش‌های گوناگون کاهش به ساخت استاندارد را ابتدا با اشاره به انواع مسائلی که موجد نیاز به آنها می‌شوند آغاز می‌کنیم— اشاره به روش‌های مختلفی که استدلال قیاسی در زبان روزانه می‌تواند از صورت‌های استاندارد قیاس‌های حملی منحرف شود. به‌طورکلی سه نوع انحراف به شرح زیر را می‌توان تمیز داد که با فهمیدنشان خواهیم توانست با آنها روبرو شویم.
■ سه الگوی انحراف
۱- انحراف یکم:
حضور مقدمات و نتیجه در یک استدلال به زبان روزانه ممکن است به ترتیبی که ترتیب قیاس‌های استانداد-ساخت نیست باشند. این مشکل به‌آسانی با مرتب کردن دوباره مقدمات قابل‌رفع است: مقدمه مِهاد اول، مقدمه کِهاد دوم و نتیجه سوم. (برای یادآوری؛ مقدمه مهاد مقدمه‌ای است که شامل حد محمول نتیجه است؛ حال‌آنکه مقدمه کهاد شامل حد موضوع نتیجه است.)
۲- انحراف دوم:
یک قیاس حملی استاندارد-ساخت همیشه دقیقاً دارای سه حد است. در استدلال‌های بکار گرفته در زبان عادی ممکن است این‌گونه به نظر برسد که درگیر با بیش از سه حد هستند— لیکن این ظاهر می‌تواند فریبنده باشد. اگر تعداد حدها را بتوان بدون کاستی در معنا به سه کاهش داد، آنگاه ممکن است این کاهش به ساخت-استاندارد چاره‌ساز باشد.
۳- انحراف سوم:
گزاره‌های مؤلفه‌ای یک استدلال در زبان عادی ممکن است همگی گزاره‌های حملی استاندارد-ساخت نباشند. این انحراف بسیار رایج است. اما، اگر بتوان مؤلفه‌ها را بدون کاستی در معنی به صورت‌های استاندارد-ساخت برگرداند، آنگاه صورت کاهش‌یافته ممکن است کارساز باشد.
برای از پس برآمدن موردهای دوم و سوم این الگوهای انحراف، تکنیک‌های شناخته‌شده‌ای هست که در ادامه آنها را شرح خواهیم داد.
