فهرست این فصل:
• ربط: باز کی حرف می‌زند! "تو که خودت!"
• استقرا: استناد به مرجع بی‌ربط
• تمرین:ب
• فرض: مصادره به مطلوب
• ابهام: تأکید

طبقه‌بندی مغالطه‌ها

مغالطه

درآمد به منطق فصل ۵ قسمت ۲

مغالطه یک خطای گونه‌ای در استدلال است. در بالاترین لایه می‌توان مغالطه‌ها را به دو رده صوری و غیرصوری تقسیم کرد. این قسمت کوشش دارد گونه‌ای رده‌بندی برای مغالطه‌های غیرصوری، که تعداد آنها بسیار نیز زیاد است، پیشنهاد کند تا قسمت‌های بعدی این فصل را بر مبنای آن بکار گیرد.

۲.۵ طبقه‌بندی مغالطه‌ها

مغالطه‌های غیرصوری بسیار زیاد هستند، بنابراین، اگر آن‌ها را در گروه‌هایی که آشکارا ویژگی‌شان قابل‌شناسایی باشد طبقه‌بندی کنیم بهتر فهمیده خواهند شد. البته، طبقه‌بندی مغالطه‌ها در منطق چالش‌برانگیز است. هیچ طبقه‌بندی صحیحی وجود ندارد. منطقدانان فهرست‌های بسیار طولانی از مغالطه‌ها پیشنهاد کرده‌اند، مجموعه‌های مختلفی مشخص شده و نام‌های گوناگون به این مجموعه‌ها و نیز خود مغالطه‌ها داده شده. طبقه‌بندی که اینجا خواهد آمد تا اندازه‌ای اختیاری است. آنچه اینجا هدف ما است، ارائه شمایی قابل‌فهم است، به این امید که، بتوان مغالطه‌های غیرصوری را تشخیص داد و از آن‌ها دوری جست.

طرح کلی این طبقه‌بندی را در زیر خواهید دید. بعد از دیدن این طرح کلی، به بررسی هر گروه و نیز مغالطه‌های آن گروه خواهیم پرداخت.

مغالطات ابهام

.

Fallacies of ambiguity

.

در این‌گونه مغالطه‌ها، دلیل‌آوری غلط برخاسته از حضور ابهام و چندمعنایی در واژگان یا عبارت‌هایی است که در قسمت‌های مختلف یک استدلال حضور دارند.

مغالطات پیش‌فرضی

.

Fallacies of presumption

.

در این‌گونه مغالطه‌ها، تعداد بسیار زیاد فرض   بی‌فرجام و بی‌جا  انگاشته شده و دلیل‌آوری برای نتیجه به آنها وابسته است.

مغالطات استقرای معیوب

.

Fallacies of defective induction

.

در این‌گونه مغالطه‌ها نتیجه به مقدمات مربوط است، اما این ارتباط آن‌چنان ضعیف و ناکارا که درواقع کورکورانه است.

مغالطات ربط

.

Fallacies of relevance

.

در این‌گونه مغالطه‌ها مقدمات استدلال ربطی به نتیجه آن ندارند، اما طوری ساخته می‌شوند که مربوط به نظر برسند.

فهرست مغالطات:

۱- مغالطه‌های ربط:

مغالطه‌های ربط بیشترین گوناگونی را دارند و نیز با بیشترین فراوانی رخ می‌دهند. در این مغالطه‌ها، مقدمات استدلال ربطی به نتیجه استخراج‌شده در آن استدلال ندارد. اما، ازآنجاکه، طوری ساخته شده‌اند که مربوط به نظر برسند، آن‌ها می‌توانند فریبنده باشند. از این طبقه، ما فهرست زیر را تشخیص داده و موردبحث قرار خواهیم داد:

مغالطات ربط
ربط.۱توسل به جمعThe appeal to the populace
ربط.۲توسل به عواطف و انگیزه‌هاThe appeal to emotion
ربط.۳شاه‌ماهی سرخThe red herring
ربط.۴پهلوان پنبهThe straw man
ربط.۵تاختن بر شخصArgument against the Person: ad Hominem
ربط.۵.۱تاختن بر شخص: تَبَه‌گریAbusive
ربط.۵.۲ تاختن بر شخص: مغالطه ژنتیکGenetic fallacy
ربط.۵.۳ تاختن بر شخص: پیش‌‌آیندیCircumstantial
ربط.۵.۴تاختن بر شخص: تو نیز هم! You too
ربط.۵.۵تاختن بر شخص: مسموم کردن چاه آب [انسداد استدلال]Poisoning the well
ربط.۶توسل به زورThe appeal to force
ربط.۷ازدست‌دادن سررشته (سخن)Missing the point (irrelevant conclusion)

۲- مغالطه‌های استقرای معیوب:

مغالطه‌های استقرای معیوب‌، که نیز بسیار رایج‌اند، آن‌هایی هستند که گرچه در آنان نتیجه به مقدمات مربوط است، اما این ارتباط آن‌چنان ضعیف و ناکارا است که درواقع می‌توان از آن به‌عنوان یک ارتباط کورکورانه نام برد. ما گونه‌های زیر را تمیز داده و موردبحث قرار خواهیم داد:

مغالطات استفرای معیوب
استقرا۱استناد به جهلThe argument from ignoranceD1:
استقرا۲استناد به مرجع بی‌ربطThe appeal to inappropriate authorityD2:
استقرا۳علت کاذبFalse causeD3:
استقرا۳‌آعلت‌شمردن مقدمFalse cause: post hoc ergo propter hocD3a:
استقرا۳بشیب لغزندهFalse cause:Slippery slopeD3b:
استقرا۴تعمیم شتابزدهHasty generalizationD4;

۳- مغالطه‌های پیش‌فرضی:

در مغالطه‌های پیش‌فرضی تعداد بسیار زیاد فرض انگاشته شده. در این مغالطه‌ها دلیل‌آوری برای نتیجه، وابسته به این فرض‌های بی‌فرجام و بی‌جا است. ما فهرست زیر را تشخیص داده و موردبحث قرار خواهیم داد:

مغالطات پیش‌فرض
پیش‌فرضی۱حالت خاصAccidentP1:
پیش‌فرضی۲پرسش مرکبComplex questionP2:
پیش‌فرضی۳مصادره به مطلوب (دست‌آویزی به پرسش)Begging the questionP3:

۴- مغالطه‌های ابهام:

دلیل‌آوری غلط در مغالطه‌های ابهام برخاسته از حضور ابهام و چندمعنایی در واژگان یا عبارت‌ها هستند. بعضی واژه‌ها یا عبارت‌ها در بخشی از استدلال معنی متفاوت از همان واژه‌ها و عبارت‌ها در بخش دیگر استدلال دارند. ما گونه‌های زیر را تمیز داده و موردبحث قرار خواهیم داد:

مغالطات ابهام
ابهام۱چندمعنایی(واژگانی)EquivocationA1:
ابهام۲ابهام ساختاری(چند گویگی)AmphibolyA2:
ابهام۳تأکیدAccentA3:
ابهام۴ترکیبCompositionA4:
ابهام۵تفصیلDivisionA5:

این‌که کدام‌یک از مغالطه‌ها در یک قطعه متن خاص روی می‌دهد، اغلب خود بحث‌انگیز است. خطای رخ‌داده در یک استدلال می‌تواند به شیوه‌های متفاوت دیده شود و بنابراین همچون موردی بیش از یک مغالطه نیز دیده شود. بار دیگر تأکید می‌کنیم، در قلمرو زبان طبیعی، زمینه متن نقش حیاتی دارد و بسیار وابسته به تعبیر قابل قبول از آن است.

توجه: