پرسش مرکب

یکی از رایج‌ترین مغالطات پیش‌فرضی، پرسیدن پرسش به‌گونه‌ای است که درستی نتیجه به‌صورت پیش‌فرض در خود پرسش نهفته باشد. خود پرسش به‌ احتمال‌ زیاد جنبه ادبی و صناعی داشته و در اصل درپی یافتن جواب نیست. اما وقتی به‌صورت جدی مطرح شود، از این طریق، پیش‌فرض موردنظر به شیوه نهانی بمیان آورده می‌شود— و اغلب هم پرسش ‌کننده به هدف دست میابد— و البته مغلطه‌آمیز.

بدین شیوه، یک مقاله‌نویس اخیراً پرسید:

بااین‌همه هیجان، بااین‌همه ترس، بااین‌همه علوم ناموثق، آیا ممکن است گرم شدن زمین به‌وسیله بشر بزرگ‌ترین جعلی باشد که تاکنون به مردم آمریکا فروخته شده؟➥

این‌چنین گزاره‌ای فرض می‌گیرد که این‌همه شواهد برای پشتیبانی گرمایش کره زمین "جعلی" یا ناموثق هستند. یا یک صاحب مستغلات با توجه به پیشنهاد افزایش مالیات مستغلات ممکن است بپرسد، "چگونه می‌توان انتظار داشته باشید اکثریت رأی‌دهندگان که اجاره‌نشین هستند و دارای ملکی نیستند و مجبور هم نیستند تا مالیات بپردازند، به هزینه مالیات که حتی ممکن است ناعادلانه‌تر هم شود، اهمیت دهند؟" — مفروض بگیرید که هزینه مالیات پیشنهادشده غیرمنصفانه است و کسانی که اجاره‌نشین هستند و از خود خانه ندارند، تحت تأثیر این افزایش مالیات قرار نخواهند گرفت. ازآنجاکه مفروضاتی شبیه این‌ها به‌طور آشکار ادعا نمی‌شوند، پرسش کنندگان درواقع به این وسیله از نیاز به دفاع سرراست از آن‌ها طفره می‌روند.

پرسش مرکب اکثر اوقات ابزاری فریبکارانه است. گوینده ممکن است پرسش‌هایی را در میان گذارد، سپس با درست فرض کردن مقدمات پنهان‌شده در آن‌ها، آن‌ پرسش‌ها را پاسخ داده یا پیشنهادی برای پاسخ دادن ارائه ‌دهد. یکی از ستون‌نویسان[روزنامه] چنین می‌پرسد "اگر شکوفایی اقتصاد آمریکا بستگی به استفاده از اعتبار مصرف‌کنندگان فراتر از نظرات آن‌ها دارد، آنگاه این تولید فقر خواهد کرد، آیا واقاً اقتصاد سالمی داریم؟"➥. در این پرسش چگونگی نقش اعتبارات مصرف‌کنندگان و نتایج مترتب بر آن هنوز برای بررسی باقی است.

یکی از منتقدان تحقیقات در ژنتیک مفروضات خود را در این پرسش پنهان می‌کند: "تقلیل بانک جهانی ژنتیک به یک مالکیت معنوی‌ِ تحت الامتیاز چه نتایجی دربر دارد، آیا کنترل آن توسط دسته‌ای از شرکت‌های بزرگ؟"➥ "نتایج" که درباره آن پرسیده هیچ‌وقت واقعاً موردبحث قرار نگرفته بود، آن‌ها فقط فریبی هستند که ممکن است خواننده را با مفروضات پرسش بترساند. این‌که، ممکن است بانک جهانی ژن به اموال معنویِ تحت الامتیاز تقلیل یابد، و دسته‌ای از کمپانی‌ها به‌زودی کنترل بانک ژن را به دست‌گیرند. اما پذیرفتن احتمال وقوع این تهدیدها به تلاش بسیار بیشتری از پرسیدن چند سؤال حساب‌شده و پیش‌فرض گرفتن آن‌ها نیاز دارد.

حضور این پرسش‌ها در سرمقاله‌ها و عناوین خبرها درواقع به‌قصد درست نشان دادن مفروضاتی هستند که به خاطر آن‌ها ساخته‌شده‌اند: آیا قاضی رشوه را پذیرفته؟ این تکنیک‌ها علامت ویژه رفتاری هستند که به روزنامه‌نگاری زرد موسوم هستند. در منازعات، وقتی پرسشی همراه پرخاش خواستار جواب "بله" یا "نه" است، دلیلی وجود دارد تا مشکوک شد که این پرسش دارای "بار" است— یعنی، غیرمنصفانه مرکب است.

آیا سناتور برجسته بر این باور است که مردم آمریکا واقعاً تا این اندازه ساده‌لوح‌اند که هر چاره موقتی را تائید کنند؟

البته، به این پرسش نمی‌توان پاسخ آری" داد. در این پرسش چندین فرض چالش نشده پنهان است: اینکه، آنچه پیشنهادشده یک "چاره موقت" است، اینکه نپذیرفتی است، و اینکه مردم آمریکا آن را پس می‌زنند.

اشتباهی که زمینه مغالطه در پرسش‌های مرکب هست، همچنین، زمینه مسئله مشترکی در فرآیندهای مجالس قانون‌گذاری هم است. انجمن‌های مشورتی گاهی با حرکتی روبرو می‌شوند که، گرچه نه به‌قصد فریب عمدی، به‌طور پوشیده مرکب هستند. در چنین رویدادها نیاز است تا قبل از بحث، موضوع مورد مواجه انجمن ساده شود. برای مثال، در این‌گونه انجمن‌ها گاه اتفاق می‌ا‌‌فتد نیاز است بحث بر سر مسئله چالش‌برانگیزی مدتی، مثلاً یک سال، به تعویق انداخته شود. اکنون مخالفین و موافقین باید به تعویق بررسی به مدت یک سال پاسخ "آری" یا "نه" بدهند. گروهی از افراد انجمن با به تعویق انداختن مسئله موافق هستند. اما، یک سال را مدت زیاد و غیرقابل‌قبول می‌دانند، و درنتیجه با توجه به مرکب بودن پرسش قادر به اخذ تصمیم نخواهند بود. در این‌گونه مواقع پرسش به دو بخش تقسیم می‌شود اول به تعویق انداختن، دوم تعیین طول تعویق، و این‌گونه مسئله به سرانجام می‌رسد. این روش، یعنی تقسیم کردن پرسش مرکب به بخش‌ها و سپس اولویت دادن به هر قسمت، به قاعده ترتیب موسوم است.

نمونه‌های اغراق‌آمیز مغالطه در پرسش‌های مرکب در گفتگو یا ارجاعات متقابل برجسته می‌گردد، که در آن گروهی یک پرسش مرکب را به میان انداخته تا گروه دومی آن را جواب دهد، سپس گروه اول نتیجه مغلطه‌آمیزی را که با پرسش خود آن را زمینه‌سازی کرده بود بیرون می‌کشند. برای مثال:

وکیل: ارقام نشان می‌دهند که فروش تو به‌واسطه‌یِ تبلیغات گمراه‌کننده، افزایش‌یافته. آیا این درست است؟
شاهد: آن‌ها افزایشی را نشان نمی‌دهند.
وکیل:  اما تو تأیید کردی، که آگهی‌های تو گمراه‌کننده بود. چند وقت است مشغول اعمالی نظیر این هستی؟

وقتی پرسشی مرکب است و همه قسمت‌های آن باید انکار شود، هر قسمت را باید جداگانه انکار نمود. انکار فقط یکی از مفروضات ممکن است به درست بودن فرض دیگر منجر شود. در حقوق این موارد به "بارداری سلبی" موسوم است. در اینجا نمائی از یک محاکمه رسوا آمده است.

س: لیزا، وقتی تو با منظره تاس کباب سرد مواجه شدی، آیا تو یک تبر را نگرفتی و چهل بار به مادرت ضربه وارد آوردی، و سپس چهل‌ویک بار به پدرت ضربه وارد کردی؟
ج: درست نیست، ما آن‌روز قرار بود سالاد فصل بروکسلی بخوریم.